Ciekawostka - taką samą nazwę noszą także miejscowości w Kalifornii (hrabstwo Los Angeles i Indianie (hrabstwo Morgan) (USA). Liberia jest krajem, który uzyskał niepodległość od USA 26 lipca 1847 roku. Nie ma przeszłości kolonialnej, utworzyli ją wyzwoleni niewolnicy amerykańscy i karaibscy (1821 r.). Po II wojnie światowej prężnie się rozwijała. Miała jedną z największych flot handlowych na świecie (zaraz po USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR). Sytuacja ta uległa zmianie w latach 70 XX w. kiedy nastąpił kryzys energetyczny i długoletnia susza (1965 - 1977). 12 kwietnia 1979 r. Samuel Doe wraz z siedmioma żołnierzami dokonał zamachu stanu. Zabił prezydenta Liberii wraz z całą jego rodziną i urzędnikami tam przebywającymi. W 1989 r. wybuchła wojna domowa , której efektem było obalenie Samuela Doe'a (Prince Johnson odciął mu ucho i zjadł, popijając piwem. Według wierzeń w Liberii, pożerając kawałki ciała swoich wrogów przejmuje się ich siłę, rozum i moc). W latach 1999 - 2003 doszło do drugiej wojny domowej, którą zakończono podpisaniem traktatu pokojowego w stolicy Ghany - Akrze 18 sierpnia. Obecnie jest podzielona na 15 hrabstw. Nazwa państwa pochodzi od słowa ’’Iiber’’ - czyli wolny. Jest najstarszą republiką w Afryce.

Dalej

Jasnota biała (inaczej głucha, martwa lub biała pokrzywa) to bylina z rodziny jasnotowatych. Osiąga wysokość do 60 cm a kwitnie od kwietnia do września. W jej składzie można znaleźć min. kwas ursolowy, cynamonowy, rozmarynowy, chlorogenowy, garbniki (do 10% w zielu), ok. 280 mg/100 g witaminy C i do 15 mg/100 g beta karotenu, do 0,5% olejku eterycznego, flawonoidy, związki śluzowe, aminy biogenne, pierwiastki takie jak cynk, krzem, wapń i żelazo. Już w I wieku pne. o jego leczniczych właściwościach pisał Pedanios Dioskurydes. Ks. Jan Twardowski pisał o niej w swojej poezji: ''Jasnota biała, głucha pokrzywa służy - więc zawsze szczęśliwa!''. Zwalcza trądzik i choroby skórne, przewlekły kaszel, nieżyty żołądka i jelit. Stosowana jest także jako środek pobudzający metabolizm (szczególnie w połączeniu z bratkiem trójbarwnym) i pracę trzustki. Sprawdza się również przy bolesnych miesiączkach. Napary z jasnoty białej mają działanie wykrztuśne, ściągające i moczopędne. Leczy stany zapalne układu moczowego i oddechowego (regeneruje jego błony śluzowe), upławy, zapalenia pochwy i szyjki macicy. Zawarte w niej flawonoidy mają właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne i hamują przetwarzanie kwasu arachidonowego w wyniku którego powstają pro-zapalne prostaglandyny.

Dalej

Fenrir był synem Lokiego i Angerbody. Miał dwoje dzieci - Skölla i Hatiego. Podobno podczas ziewania jego szczęka dotykała nieba, zaś jego żuchwa - ziemię. Opisano go w IX-wiecznej Eddzie. Odyn dowiadując się o jego narodzinach rozkazał go porwać i uwięzić podobnie jak resztę ich potomstwa. Fenrira postanowił uwięzić na najbardziej zimnym i mrocznym miejscu na nordyckiej ziemi - Niflheim, lecz dzięki jego sprytowi udało mu się uniknąć losu reszty rodzeństwa. Karły z Svartálfaheimr stworzyły dla niego magiczny łańcuch Gleipnir, którego bogowie związali na wyspie Lyngvi. Karmił i wychowywał go Tyr - bóg wojny, honoru, prawa i sprawiedliwości, któremu Fenrir odgryzł rękę, gdy ci nie chcieli go oswobodzić. Od tej pory Tyr był zwany Jednorękim. To właśnie on pożre Odyna w dzień Ragnarök. Zostanie zgładzony przez syna Odyna - Widara.

Dalej

Olbrzym Farbauti, wraz z żoną Laufrey byli rodzicami Lokiego.

Dalej

W jelitach produkowane jest aż 90% całej serotoniny w organizmie, a konkretnie w enterocytach - komórkach nabłonka jelitowego, a także przez część komórek odpornościowych i nerwowych. Dzieje się to przy udziale tryptofanu - aminokwasu egzogennego pochodzącego z białek, który reguluje także szlak metaboliczny tryptaminy, bierze udział w biosyntezie witamin B3, B6 i melatoniny i (w drodze jego rozpadu) kinureniny która jest niezbędna dla oczu i chroni min. przed zaćmą.

Dalej

Pałeczka okrężnicy jest bakterią gram ujemną, względnie beztlenową. Zasiedla ona jelito grube, gdzie produkuje witaminy z grupy B, C i K oraz bierze udział w rozkładzie pokarmu. Trawi ona także laktozę i wytwarza antybiotykopodobną substancję pod nazwą kolicyna. Wytwarza ona indol z tryptofanu i redukuje azotany do azotynów. Ma długość ok. 2 mikrometrów i średnicę ok 0,8 mikrometra. W przemyśle służy ona do produkcji insuliny. Odkrył ją austriacki profesor Theodor Escherich (1857 - 1911) w 1885 roku. Pałeczka okrężnicy może wywołać zakażenia dróg moczowych i nerek. Jest jedną z najczęstszych przyczyn zapalenia opon mózgowych u noworodków, może również prowadzić do sepsy i szpitalnych zakażeń płuc. Biegunki z nią związane trwają zazwyczaj powyżej 2 dni. Dzięki niej zrozumiano min: mechanizmy replikacji DNA i zasadę zapisu genetycznego.

Dalej

Ostatnia, siódma wyprawa krzyżowa miała miejsce w 1270 roku. Na jej czele stanął francuski król Ludwik IX Święty. W tej krucjacie brało udział zarówno rycerstwo francuskie, jak i angielskie (np. król Edward I). Celem była Tunezja, skąd chciano później wyprowadzić atak na Egipt. Podczas oblężenia Tunisu wybuchła epidemia dżumy, w wyniku której król Ludwik IX poniósł śmierć 25 sierpnia 1270 roku. Reszta krzyżowców szybko się wycofała. Okazuje się, iż Ludwik IX został w perfidny sposób wykorzystany przez króla Sycylii Karola Andegaweńskiego (1226 - 1285), który chciał wykorzystać tą wyprawę do własnych celów. Żywił on urazę do Al-Mustansira, emira Tunisu, który dał schronienie uciekinierom z Sycylii. Wmówił on królowi, że planuje on przejść na chrześcijaństwo. Ten zaś postanowił go nawrócić (oświadczył to 13 lipca 1270 r. w Calligari). Karol Andegaweński przybył dopiero kilka godzin po śmierci króla Ludwika. Zdołał jakoś utrzymać wykończoną armię w całości, a nawet przeprowadzić dwa szturmy na miasto. Okupowano miasto aż do jesieni, kiedy to Al-Mustansir zapłacił królowi Karolowi za wycofanie swoich wojsk.

Dalej

Telefon Motorola DynaTac 8000X został zaprezentowany 3 kwietnia 1973 roku. Jej twórcą był Martin Cooper) - inżynier pracujący dla koncernu Motorola (swoje pierwsze połączenie wykonał do szefa konkurencyjnego zespołu badawczego Bell Labs Joela Engela), natomiast projektantem - Rudy Krolopp. Telefon ważył ok. 1,1 kg. 21 sierpnia 1983 r. Federalna Agencja Łączności (FCC) dopuściła ten sprzęt do sprzedaży. Kosztował wówczas około 4000 dolarów. ''Kiedy wziąłem do ręki prototyp, czułem, że widzę przed sobą przyszłość'' — tak wspominał to Martin Cooper. Co prawda w 1956 r. szwedzka firma Ericsson stworzyła pierwszy prototyp telefonu komórkowego, lecz ten ważył aż 40 kg, a wyglądem przypominał walizkę. Kosztował tyle, co samochód dobrej marki! Prawdę mówiąc, historia telefonów komórkowych sięga początku XX w. Już w 1908 r. w amerykańskim Kentucky opatentowano urządzenie znane jako telefon bezprzewodowy!

Dalej

Pleomorfizm cykliczny to teoria stworzona przez francuskiego biologa Antoine Bechampa (1816 - 1908). Według niej, to nie bakterie i wirusy same w sobie są przyczyną chorób, lecz środowisko w jakim się rozwijają (w przypadku człowieka była to krew, w której zawarte są koloidy proteinowe z których mógłby powstać grzyb lub bakteria. Bechamp nazywał je mikrozymami, natomiast kolejny badający zjawisko naukowiec Dr Guenter Enderlein (1872-1968) - protitami). Drobnoustroje i grzyby mogą przybierać różne formy w poszczególnych etapach cyklów życiowych. Uważał, iż należy po prostu wzmocnić odporność organizmu, a on sam poradzi sobie z wszystkimi patogenami. Tzw. teoria polimorfizmu stała w opozycji do teorii monomorfizmu stworzonej przez Louisa Pasteura, w efekcie czego została odrzucona przez naukę akademicką. Sam Pasteur był postrzegany jako plagiator i oszust, korzystający z dorobku innych naukowców (w tym Beshampa). Podobno na łożu śmierci Pasteur wyznał, że dopuścił się oszustwa ze swoją teorią mikrobów przyznał Bechampowi rację stwierdzeniem: “mikroby są niczym, to środowisko jest wszystkim”.

Dalej

Ciało komórkowe neuronu (zwane perykarionem lub somą) zawiera w sobie jego jądro. Jest tam syntetyzowana większość białek neuronowych. Do perykarionu rozpościera się wiele wypustek zwanych dendrytami, oraz jedna, większa - zwana aksonem (neuryt to to samo co akson!). Akson jest ochraniany przez mielinę. Na końcu aksonu tworzy się synapsa, która przenosi informację z jednego neuronu (presynaptycznego) do docelowego (postsynaptycznego).

Dalej

Piołun zwany jest także psią rutą czy też ziołem panieńskim. Należy do rodziny astrowatych. Kwitnie od lipca do września. Osiąga wysokość nawet do 2 metrów. Jego łacińska nazwa pochodzi od greckiej bogini Artemidy. W starożytności, dodawano wyciąg z piołunu do atramentów, aby chronić księgi przed myszami. Znano go już w starożytnej Babilonii i Asyrii. Hipokrates z Kos zalecał stosowanie piołunu w chorobach żołądka i żółtaczce. Słowianie używali go do zamawiania chorób i odczyniania uroków. Był on składnikiem absyntu - trunku na bazie piołunu, kopru włoskiego i anyżu. Jego recepturę wymyślił w XVIII wieku francuski lekarz Pierre Ordinaire. Od 1898 r. zakazano jego sprzedaży, gdyż miał wywoływać zaburzenia psychiczne i halucynacje, a także zwiększać ilość popełnianych przez ludzi zbrodni. Piołun zwiększa ilość produkowanej żółci w wątrobie, działa przeciwpasożytniczo (szczególnie mocno zwalcza glistę ludzką, nicienie i owsiki), niszczy bakterie, wirusy i grzyby, oczyszcza nerki, zmniejsza gorączkę, leczy schorzenia trzustki, dróg moczowych i rzekomo niszczy komórki nowotworowe (aż 98%!) już po 16 godzinach od zastosowania (konkretnie chodzi o piołun jednoroczny - Artemisia annua). Swoją gorycz piołun zawdzięcza takim związkom jak absyntyna, artabsyntyna oraz anabsyntyna.

Dalej

Powyższe przysłowie pochodzi ze Słowacji.

Dalej

Słowo onanizm oznaczające masturbację pochodzi od Onana - starotestamentowego (Księga Rodzaju) drugiego syna judy, który według Biblii (oryginalnego hebrajskiego tekstu i Wulgaty) miał tu cytat: ’’(...) tracić z siebie nasienie na ziemię, aby nie wzbudzić potomstwa bratu swemu’’. Został za to zgładzony przez Boga.

Dalej

Piosenka pod tytułem ’’Siekiera, motyka’’ powstała jesienią 1942 w Warszawie, przy ul. Francuskiej na Saskiej Kępie. W 1943 r. została opublikowana w wydawnictwie podziemnym, w zbiorku ’’Posłuchajcie, ludzie...'' wydanym przez KOPR. Autorką słów była Anna Jachnina (1914 - 1996). Piosenkę tą można usłyszeć w filmie ’’Zakazane piosenki’’ (1946 r.), Dylematu 5 (2006 r.), Czuwaj wiaro! (2004 r.) i Kamienie na szaniec (2014 r.).

Dalej

Operacja Ajax (inaczej Zamach Mordadu) rozpoczęła się 22 sierpnia 1953 roku z inicjatywy USA i Wielkiej Brytanii (Operation Boot). Miała ona na celu obalenie ówczesnego premiera Iranu Mohammada Mossadegha, który zastąpił przychylnego zachodowi szacha - był nim Mohammad Reza Pahlavi. Głównym powodem była nacjonalizacja złóż ropy naftowej w Iranie. Obawiano się, iż mogą one trafić w strefę wpływów ZSRR. Za operację Ajax odpowiadał dyrektor CIA Allen Dulles oraz szef Zarządu Planowania Kermit Roosevelt (wnuk prezydenta Roosevelta!). USA wysłało na teren kraju agentów CIA, którzy podłożyli bombę pod świątynię tamtejszych duchownych i grozili muzułmańskim przywódcom, że jeśli nie zaakceptują nowej głowy państwa to gorzko tego pożałują. Zamach został przeprowadzony przez wojska generała Fazollaha Zahediego. Rząd USA wspierał finansowo opozycję rządu i przekupiał armię, polityków i urzędników, która stawali po stronie przeciwników Mossadegha. Podczas operacji Ajax zginęło od 300 do 800 osób. Mossadegh został aresztowany 19 sierpnia przez generała Zahediego, po czym został skazany na 3 lata pozbawienia wolności. Następnie zastosowano wobec niego areszt domowy, w którym pozostał aż do swojej śmierci w 1967 roku. Po obaleniu premiera Mossadegha do władzy ponownie doszedł Reza Pahlawi i rządził w Iranie aż do jego obalenia w lutym 1979 roku podczas rewolucji islamskiej. CIA przyznało się do zorganizowania operacji Ajax dopiero w sierpniu 2013 roku.

Dalej

Cyprian Kamil Norwid herbu Topór (24 września 1821 Laskowo-Głuchy - 23 maja 1883 Paryż) był polskim poetą, rzeźbiarzem, malarzem, filozofem i grafikiem. Swoje drugie imię przybrał podczas bierzmowania w Rzymie w 1845 roku. Jako poeta zadebiutował w 1840 r, na łamach warszawskich pism. Należał do drugiego pokolenia romantyzmu, był jednym z najwybitniejszych jego przedstawicieli. Niektórzy krytycy zaliczają jego twórczość raczej w kierunku klasycyzmu czy parnasizmu. Gdy w 1847 r. wyjechał do Rzymu, poznał tam Adama Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego (z którym później się pokłócił, przez to że mieli odmienne poglądy odnośnie sztuki). W Paryżu (wyjechał w 1849 r.) poznał Juliusza Słowackiego i Fryderyka Chopina. Ponadto znał także Adama Jerzego Czartoryskiego. Żył bardzo ubogo, utrzymywał się z prac dorywczych. Podróżował po całym świecie, był min. w USA, czy Prusach. Z biegiem lat podupadał na zdrowiu. Cierpiał na postępującą głuchotę i gruźlicę. Zmarł w samotności 23 maja 1883 roku w przytułku św. Kazimierza w Ivry pod Paryżem. Jego prochy spoczęły w zbiorowej mogile na cmentarzu w Montmonercy. Twórczość Norwida została zupełnie zapomniana. Na nowo odkryto go dopiero w okresie Młodej Polski za sprawą min. młodego Władysława Stanisława Reymonta i Zenona Przesmyckiego-Miriama. Jest autorem takich dzieł jak ’’Fortepian Szopena’’, ’’W Weronie’’, ’’Promethidion. Rzecz w dwóch dialogach z epilogiem (nawiązujący do Platona)’’ , Czarne Kwiaty (1856 r.) czy ’’Ad leones!’’ (1881 - 1883).

Dalej

Raymond Kurzweil - amerykański informatyk, naukowiec, futurolog i propagator idei transhumanizmu podczas konferencji technologicznej SXSW 2017 Kurzweil powiedział, że do 2029 roku inteligencja komputerów będzie porównywalna do inteligencji człowieka, a człowiek osiągnie nieśmiertelność. W latach 30. XXI wieku będziemy posiadali możliwość podłączania naszych mózgów do chmury obliczeniowej, zaś najpóźniej w 2045 roku nastąpi technologiczna osobliwość. Jest to prognozowany punkt w rozwoju ludzkiej cywilizacji, w której postęp technologiczny stanie się tak szybki, że wszelkie ludzkie prognozy i przewidywania staną się bezsensowne i nieaktualne. Ma do tego doprowadzić stworzenie zaawansowanej sztucznej inteligencji. Stworzył on nawet w 2009 roku przy udziale Google i NASA Uniwersytet Osobliwości (Singularity University) gdzie przeprowadza 10-tygodniowy kurs odnośnie tendencji rozwoju technologii, medycyny, prawa czy polityki. Termin osobliwość rozpowszechnił w latach 80 XX w. Vernor Steffen Vinge - amerykański pisarz SF.

Dalej

Co prawda zjawisko diamagnetyzmu opisał już w 1778 r. S. J. Burgmans, lecz to właśnie Michael Faraday, angielski fizyk i chemik nazwał i rozpowszechnił to zjawisko w 1846 roku. Diamagnetyzm to zjawisko które polega na tym, że ciało znajdujące się w polu magnetycznym magnesuje się odwrotnie do tego pola, osłabiając jego działanie. Diamagnetykami są min: DNA, gazy szlachetne, woda, bizmut, magnez, krzem, cynk, złoto, miedź, grafit, fosfor i wiele innych. Zjawisko odwrotne od diamagnetyzmu to paramagnetyzm.

Dalej

Witamina B2 (ryboflawina) - jest organicznym związkiem chemicznym, pochodną izoalloksazynypołączeniem rybitolu i flawiny. Jest rozpuszczalna w wodzie i ulega degradacji pod wpływem promieniowania UV. Jest odporna na podgrzewanie i działanie kwasów mineralnych. Występuje pod postacią dwóch koenzymów - FMN i FAD. Na etykietach jest oznaczana symbolem E101. Odkryto ją już w 1879 r. jako fluoryzujący, żółtozielony składnik mleka, lecz dopiero w 1933 r. odkryto że ten składnik i ryboflawina to jedno i to samo. Witamina B2 jest niezbędna do produkcji erytrocytów (a konkretnie ich barwnika) i kortyzolu. Chroni też przed zaćmą, zwalcza pękające kąciki ust, suchość na wargach i poprawia stan włosów, skóry i paznokci. Bierze ona udział w procesach utleniania i redukcji. Pomaga utrzymać prawidłowe pH organizmu. Pomaga oczom adaptować się do zmian światła i chroni je przed uszkodzeniami i nadmiernym łzawieniem. Jest niezbędna w przekształcaniu witaminy B6 i B12 w ich aktywne formy. Wspomaga także gojenie się ran i przemiany aminokwasów i lipidów. Dużo witaminy B2 zawiera min. wątroba wieprzowa (ok. 2,98 mg na 100 g), tłuste ryby, jajka, awokado, pełnoziarniste pieczywo, orzechy włoskie, drożdże piwowarskie, fasola, natka pietruszki, migdały czy też kasza jaglana. Niedobory witaminy B2 wiążą się z powstawaniem zajadów, pieczeniem, zaczerwienieniem, łzawieniem i swędzeniem oczu, poczuciem piasku pod powiekami i nadwrażliwość na światło słoneczne. Przedawkowanie witaminy B2 jest bardzo trudne, ale jeśli już do niego dojdzie to dochodzi do wymiotów i nudności. Ponadto kolor moczu przybiera ciemną lub jaskrawożółtą barwę. Niszczą ją nadmierne ilości kawy i alkoholu, a także leki psychotropowe, środki antykoncepcyjne (doustne) czy też niektóre konserwanty.

Dalej