Maria Dulębianka (1958-1919) - polska malarka, pisarka, publicystka, feministka i działaczka społeczna. W listopadzie 1918 r. uczestniczyła w obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej i organizowała polską służbę sanitarną. Została wybrana Przewodniczącą Zarządu Ligi Kobiet. Walczyła o prawa wyborcze kobiet, które Polki uzyskały 28 listopada 1918 r., na mocy dekretu wydanego przez Józefa Piłsudskiego.

Aleksandra Piłsudska ze Szczerbińskich (1882-1963) - polska działaczka niepodległościowa. Służyła w Legionach Polskich, odznaczona Orderem Virtuti Militari, działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Organizacji Bojowej, w której była m.in. kurierką materiałów wybuchowych i wywiadowcą. Druga żona Józefa Piłsudskiego.

Wanda Gertz (1896-1958) - działaczka patriotyczna i niepodległościowa, major Wojska Polskiego, żołnierz Kedywu. Kiedy w czasie I wojny światowej dowiedziała się o zakazie przyjmowania kobiet do Legionów Polskich, zgłosiła się do służby przebrana za mężczyznę pod nazwiskiem Kazimierz Żuchowicz. Służyła m.in. w 2 baterii haubic 1. pułku artylerii I Brygady Legionów Polskich. W grudniu 1917 r. została aresztowana za udział w demonstracji na pl. Zbawiciela i skazana na sześć miesięcy więzienia. Zwolniono ją po kilku tygodniach po wpłaceniu kaucji. W kwietniu 1919 r. wstąpiła ochotniczo do Wojska Polskiego. Była jedną ze współorganizatorek pomocniczej wojskowej służby kobiet. Gertz pełniła rolę instruktorki i organizatorki obozów Przysposobienia Wojskowego Kobiet, a także wysokie funkcje w Organizacji Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju. We wrześniu 1939 r., jako ochotniczka, uczestniczyła w obronie Warszawy. Osobiście uczestniczyła m.in. w akcji wysadzenia pociągu pod Radomiem w 1942 r. i wykonała w lipcu 1943 r. wyrok śmierci na konfidencie Gestapo.

Zofia Zawiszanka (1889-1971) - polska poetka, prozaiczka i publicystka, działaczka niepodległościowa. W czasie I wojny światowej pracowała w wywiadzie Legionów Polskich. Należała do Polskiej Organizacji Wojskowej. Dostarczała patrolom Józefa Piłsudskiego informacji o ruchach wojsk rosyjskich. Jej dwór był punktem kontaktowym dla kurierów Oddziału Wywiadowczego oraz dla legionistów. Po zakończeniu działań wojennych mieszkająca we Lwowie Zawiszanka opiekowała się lokalną społecznością, m.in. fundując jej szkołę powszechną, a także dbając o odpowiedni poziom opieki medycznej. Była również radną gminną. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkała w Krakowie, gdzie zawodowo podejmowała się tłumaczeń z języka francuskiego. Całe swe życie pisała wiersze i opowiadania.

Stefania Jadwiga Kudelska (1890-1944) – posłanka do Sejmu RP V kadencji, senatorka RP IV kadencji, dama Orderu Virtuti Militari, współzałożycielka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, członek Prezydium Rady Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1939 roku, wolnomularka. W sierpniu 1914 r. zorganizowała intendenturę dla strzelców i etapowe kuchnie żołnierskie. Przyjmowała ochotniczki, szkoliła je, a one szyły mundury, zajmowały się chorymi, robiły szczepienia, kwestowały wśród krakowian. Była kurierką na tereny pozafrontowe. W 1914 r. została aresztowana, a po zwolnieniu wróciła do służby kurierskiej. Czynnie działała w Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie od lipca 1915 r. Została ewakuowana z Warszawy we wrześniu 1939 r. do Lwowa. Służyła tam pod dowództwem Haliny Wasilewskiej w ochotniczym Kobiecym Batalionie Pomocniczej Służby Wojskowej. Po powrocie do Warszawy pracowała na rzecz Rady Głównej Opiekuńczej. Zginęła w Powstaniu Warszawskim.

Wanda Krahelska (1886-1968) - działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej, członkini Organizacji Bojowej PPS, współtwórczyni Rady Pomocy Żydom „Żegota”, plastyczka i wydawca. Odznaczona Krzyżem Niepodległości z Mieczami i medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Aleksandra Szczerbińska, druga żona Józefa Piłsudskiego mówiła o Wandzie, że do Polskiej Partii Socjalistycznej wstąpiła z osobistych przekonań. "Niewielu z nas wiedziało, że jest ona córką bogatego ziemianina". Zajmowała się przewozem publikacji wydawnictw objętych cenzurą na prowincję. Po śmierci męża w 1906 r. przystąpiła do Organizacji Bojowej PPS i zwróciła się o możliwość udziału w zamachu na przedstawicieli władz carskich. Po przeprowadzonym zamachu uciekła do Krakowa, skąd także musiała zbiec przed aresztowaniem. Ostatecznie jednak trafiła przed oblicze sądu. Została uniewinniona przez ławę przysięgłych i zwolniona, choć przyznała się do udziału w zamachu. Po odzyskaniu niepodległości uczestniczyła w działalności oświatowej PPS.

Janina Prystorowa (1881-1975) - działaczka społeczna i polityk w okresie międzywojennym, posłanka na Sejm IV kadencji, członek Rady Okręgowej Obozu Zjednoczenia Narodowego Okręgu Wileńskiego w 1937 roku. Żona premiera II RP Aleksandra Prystora. Urodziła się na terenie dzisiejszej Białorusi. W 1906 rozpoczęła działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej. Brała udział w brawurowej akcji pod Bezdanami, czyli ataku na rosyjski pociąg pocztowy, przewożący pieniądze z Kongresówki do Sankt Petersburga. W 1912 aresztowana przez władze carskie i za działalność niepodległościową więziona przez rok na Pawiaku i w Cytadeli. Później znalazła się wraz z mężem w Rosji. W 1918 powróciła do kraju, uchodząc przed rewolucją bolszewicką. W Polsce początkowo pracowała w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, potem była m.in. członkiem rady gminy Mickuny i sejmiku wileńskiego, oraz posłanką powiatu Wilno.

Maria Stodolska-Krzewska (1896-1993) - polska działaczka niepodległościowa, członkini Polskiej Organizacji Wojskowej, dama Orderu Virtuti Militari. W oddziale lotnym POW na potrzeby akcji dywersyjnych zajmowała się przygotowaniem materiałów wybuchowych, broni i amunicji oraz przeprowadzała próby z nowymi ładunkami. Stodolska według przełożonych z POW "oddaje się całkowicie powierzonym jej zadaniom, wykazując niejednokrotnie wybitne męstwo, zimną krew, niestrudzoną energię i niezłomny hart ducha". Zasłynęła tym, że z zagrożonego mieszkania będącego pod obserwacją tajnych służb carskich wywiozła broń i materiały wybuchowe. Zrobiła to, zachowując spokój i naturalność tak, że służby o nic jej nie podejrzewały. Kiedy wstąpiła do POW w 1915 r., miała zaledwie 19 lat. W 1918 wyjechała na studia wyższe do Krakowa. W latach 1919–1920 pracowała Poselstwie RP w Bukareszcie. W 1926 podjęła pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych jako referentka. Pracowała z drugim mężem, dyplomatą Michałem Rogóyskim. Za odwagę oraz brawurowo przeprowadzone akcje dywersyjno-sabotażowe została odznaczona: 17 maja 1922 Srebrnym Krzyżem Orderu Wojskowego Virtuti Militari, a także Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Odznaką "Za wierną służbę" oraz Krzyżem POW.
Źródło obrazu: CC BY-SA 3.0 pl.wikipedia.org/wiki/Order_Virtuti_Militari#/media/Plik:Order_Virtuti_Militari_Krzy%C5%BC_Srebrny.svg/2
autor: commons.wikimedia.org/wiki/User:Magnum045

Zofia Kirkor-Kiedroniowa (1872-1952) - polska nauczycielka i działaczka społeczna. Była siostrą Stanisława (prominentnego polityka endecji) i Władysława (dwukrotnego premiera i ministra skarbu Rzeczpospolitej) Grabskich. Działała w Lidze Narodowej i PPS-ie, zesłana na Syberię. Od 1905 roku mieszkała na Śląsku Cieszyńskim, gdzie współtworzyła Macierz Szkolną i działała na rzecz ludności polskiej. Była członkinią Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (od 1918) oraz była zaangażowana w działalność Narodowej Organizacji Kobiet w II RP.

Irena Kosmowska (1879-1945) - polska działaczka niepodległościowa, ludowa i oświatowa, posłanka na Sejm Ustawodawczy oraz I i II kadencji w II RP. Jej matką była Irena W. Kosmowska, również znana działaczka społeczna. W latach poprzedzających I wojnę światową związała się z lewicą niepodległościową, reprezentując ruch zaraniarski w Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Wraz z Maksymilianem Malinowskim redagowała w 1914 nielegalny, popierający irredentę antyrosyjską, dodatek do „Zarania” pt. „Na naszej ziemi”. Po wybuchu wojny uczestniczyła w pracach Zjednoczenia Organizacji Niepodległościowych, była także czynna w tajnej Lidze Kobiet Pogotowia Wojennego i tworzącej się Polskiej Organizacji Wojskowej. W maju 1915 została aresztowana, a w lipcu 1915 wraz z grupą ponad 150 zaraniarzy wraz Maksymilianem Malinowskim wywieziona w głąb Rosji. Po powrocie do kraju w 1918 przystąpiła do PSL „Wyzwolenie”. W listopadzie tego samego roku była wiceministrem opieki społecznej w rządzie Ignacego Daszyńskiego. Podczas II wojny światowej uczestniczyła w działaniach podziemnego ruchu ludowego (SL „Roch”). Aresztowana została w nocy z 18 na 19 lipca 1942 przez gestapo. Więziona była początkowo na Pawiaku, a następnie w Berlinie (Moabit), gdzie zmarła.

Zofia Sokolnicka (1878-1927) - polska polityczka i działaczka wojenna, członkini Naczelnej Rady Ludowej w 1918, posłanka na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm I kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Przedstawicielka wielkopolskiej pracy u podstaw. Zaangażowana w działalność społeczno-oświatową wśród ludności polskiej pod zaborem niemieckim, stała na czele Towarzystwa Opieki Rodzicielskiej, współtworzyła liczne organizacje oświatowe i narodowe (m.in. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” i Związek Młodzieży Polskiej „Zet”), działała w Lidze Narodowej. W czasie I wojny światowej pełniła funkcję emisariuszki między Polakami w zaborze niemieckim, a Centralną Agencją Polską w Lozannie i Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. Członkini Naczelnej Rady Ludowej i Polskiego Sejmu Dzielnicowego.

Zofia Moraczewska (1873-1958) - żona premiera RP Jędrzeja Moraczewskiego i aktywna działaczka socjalistyczna. Członkini Galicyjskiej Partii Socjaldemokratycznej (później Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego), aktywistka społeczna i działaczka spółdzielcza. W czasie I wojny światowej organizatorka Ligi Kobiet Galicji i Śląska, a później aktywna działaczka Ligi Kobiet Polskich. Od 1919 roku posłanka z ramienia PPSD. Po 1926 roku wraz z mężem opowiedziała się po stronie Józefa Piłsudskiego, stając na czele prosanacyjnego Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. W 1930 roku wybrana do Sejmu z ramienia BBWR. Odznaczona Krzyżem Niepodległości (12 maja 1931), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1930), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1927).
Źródło:
histmag.org/Matki-Niepodleglosci-8-kobiet-o-ktorych-warto-pamietac-Galeria-15969<br /> kobieta.onet.pl/wiadomosci/11-listopada-kobiety-ktore-walczyly-o-niepodleglosc-polski/xf0czx3<br /> www.wprost.pl/historia/100-lat-niepodleglosci/10167480/matki-niepodleglosci-8-kobiet-o-ktorych-warto-pamietac.html?pr=10167469&pri=8#Zofia-Moraczewska /> Wikipedia