Konkurencję organizmów o dostęp do wody, pokarmu, miejsca do życia i partnera do rozrodu, ze względu na ograniczone zasoby środowiska.

Oddzielenie poszczególnych populacji organizmów tego samego gatunku barierą geograficzną, np. pasmem górskim, rzeką, morzem. 

Bazują na analizowaniu podobieństw i różnic w budowie i sposobie funkcjonowania organizmów.

• Skamieniałe szczątki organizmów
• Zmumifikowane ciała organizmów
• Ślady działalności organizmów

• Budowę wszystkich organizmów z komórek, które składają się z tych samych związków chemicznych
• Komórki budują tkanki, narządy i układy
• Organizmy wykazują te same czynności życiowe

• Jedność budowy i funkcjonowania
• Narządy szczątkowe
• Rozmieszczenie na świecie
• Struktury homologiczne i analogiczne

• Sztuczny
• Naturalny

Szczątki i ślady działania organizmów, które są zachowane w osadach skorupy ziemskiej.

Neandertalczyk

• Archeologia
• Antropologia
• Paleontologia

• Opanowanie dwunożności
• Przyjęcie prostej postawy ciała
• Wytwarzanie narzędzi
• Rozpalanie ognia
• Opanowanie mowy
• Rozwój kulturalny

Proces stopniowych zmian budowy ciała, sposobu życia, żywienia i innych cech gatunkowych, który prowadzi do powstania nowego gatunku.