Położenie w odniesieniu do różnych obiektów geograficznych.

• Leży w środkowej Europie
• W dużej części znajduje się na Nizinie Środkowoeuropejskiej
• Znajduje się między południową częścią Morza Bałtyckiego a Karpatami 

• Zachodnia granica przebiega wzdłuż Odry i Nysy Łużyckiej
• Wschodnia granica przebiega w dużej części wzdłuż Bugu
• Południową granicę stanowią Sudety i Karpaty 

322,7 tys. km² (w tym 311,9 tys. km² to obszar lądowy).

• Sąsiadowanie z innymi krajami
• Cechy, które wpływają na gospodarkę i politykę państwa 

• Niemcy
• Czechy
• Słowacja
• Ukraina 
• Białoruś
• Litwa
• Rosja 

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów kraju.

• Różny czas wschodu i zachodu Słońca
• Położenie w różnych strefach czasowych 

• Róznice w wysokości górowania Słońca
• Różnice trwania dnia i nocy

• Kaledońskie ruchy górotwórcze
• Hercyńskie ruchy górotwórcze
• Formowanie pokładów węgla kamiennego w karbonie
• Pojawienie się morskich bezkręgowców

1. Tworzenie się warstw torfu ze szczątków roślinnych
2. Przykrywanie torfowisk osadami mineralnymi
3. Przekształcanie się torfu w węgiel brunatny, a następnie w węgiel kamienny

• Występowanie głównie zbiorników morskich
• Powstawanie pokładów wapieni ze szczątków organizmów
• Rozwój świata roślin i zwierząt (pojawienie się dinozaurów)
• Rozpoczęcie alpejskich ruchów górotwórczych

• Sfałdowanie Karpat
• Ruchy górotwórcze Sudetów i pasa Wyżyn Polskich
• Wkroczenie lądolodu w plejstocenie
• Holocen, który trwa do dziś

• Platforma wschodnio-europejska
• Platforma paleozoiczna
• Strefa fałdowań alpejskich

• Zderzanie się płyt litosfery
• Oddalanie się płyt litosfery
• Działalność wulkaniczna

• Fałdowe
• Zrębowe
• Wulkaniczne

• Powstają w miejscach zderzania się płyt litosfery
• Skały na dnie oceanów zostają spiętrzone i sfałdowane

• Karpaty
  • Tatry
  • Beskidy

• Powstają w wyniku wypiętrzania warstw skalnych
• Skały nie zostają sfałdowane, tylko pękają i przesuwają się wzdłuż uskoków

• Sudety
  • Góry Stołowe
  • Karkonosze

• Powstają przez wydostawanie się lawy oraz innych materiałów na powierzchnię
• Góry wulkaniczne to stożki wulkanu (czynnego lub wygasłego)

Sudety

• Niska temperatura powietrza
• Ukształtowanie terenu z zagłębieniami
• Utrzymywanie się pokrywy śnieżnej cały rok

• Lodowce górskie
• Lądolody

Okresy pojawiania się lądolodu.

• Zlodowacenie Sanu
• Zlodowacenie Odry
• Zlodowacenie Wisły

• Wzniesienia
• Zagłębienia
• Rzeźby polodowcowe

• Wzgórza moreny czołowej
• Sandry
• Eratyki
• Obszar moreny dennej
• Rynny
• Pradoliny

Masy lodu przemieszczające się dolinami górskimi przekształcały doliny V-kształtne w doliny U-kształtne.

• Nie przykrywają całego zlodowaconego obszaru
• Nie rozprzestrzeniają się we wszystkich kierunkach, tylko przesuwają się wzdłuż dolin górskich
• Mają mniejsze rozmiary od lądolodów

• Przekształcenia dolin Tatr i Karkonoszy
• Podcięcia stoków grzbietów górskich
• Powstanie moren dennych i czołowych

Obszary nizinne

• Średnia wysokość kraju jest niższa od średniej wysokości Europy
• Nachylenie w kierunku północno-zachodnim
• Pasowy układ rzeźby terenu

• Pobrzeża
• Pojezierza
• Niziny Środkowopolskie
• Wyżyny Polskie
• Kotliny Podkarpackie
• Góry

• Lądolód
• Wody Morza Bałtyckiego
• Wiatr
• Rzeki
• Wcześniejsze zlodowacenia
• Różnorodność skał
• Wody opadowe
• Ruchy górotwórcze
• Lodowce górskie
• Ruchy masowe

Równinny obszar przy Morzu Bałtyckim.

• Pojezierze Mazurskie
• Pojezierze Pomorskie
• Pojezierze Wielkopolskie

• Nizina Wielkopolska
• Nizina Śląska
• Nizina Mazowiecka
• Nizina Podlaska
• Polesie Lubelskie

• Wyżyna Śląska
• Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
• Wyżyna Małopolska
• Wyżyna Lubelska
• Roztocze

• Kotlina Sandomierska
• Kotlina Oświęcimska

• Karpaty
• Sudety

Skały, które są wydobywane, przetwarzane i wykorzystywane przez człowieka.

• Gliny
• Piaski
• Żwiry
• Wapienie
• Piaskowce
• Granity
• Bazalty
• Gnejsy

• Metaliczne
• Skalne
• Energetyczne
• Chemiczne

• Rudy miedzi z domieszką srebra
• Rudy cynku i ołowiu

• Do produkcji urządzeń elektrycznych, elektronicznych, grzewczych, pokryć dachowych
• Do wytwarzania mosiądzu

• Do produkcji kwasu siarkowego
• Do produkcji rur i przewodów

• Skały wapienne
• Gipsy
• Żwiry
• Piaski
• Gliny
• Granity
• Bazalty
• Marmury

• W budownictwie
• Do produkcji ceramiki
• Jako materiały dekoracyjne

• Węgiel kamienny
• Węgiel brunatny
• Gaz ziemny
• Ropa naftowa

• Do uzyskiwania energii elektrycznej
• Do produkcji wyrobów chemicznych
• Do uzyskiwania energii cieplnej

Sól kamienna

• W przemyśle spożywczym
• W przemyśle chemicznym
• Do posypywania oblodzonych dróg

• Ilość energii słonecznej docierającej do powierzchni
• Położenie między Oceanem Atlantyckim i Azją
• Obecność ciepłych prądów morskich
• Położenie nad Morzem Bałtyckim
• Ukształtowanie powierzchni
• Masy powietrza

• Polarne morskie
• Arktyczne
• Polarne kontynentalne
• Zwrotnikowe kontynentalne
• Zwrotnikowe morskie

Ze względu na napływ mas powietrza (o różnych właściwościach) z wielu kierunków.

Cechy przejściowe między klimatem morskim a klimatem kontynentalnym.

Umiarkowany ciepły przejściowy.

• Średnia roczna temperatura wynosi od 6,5°C - 8,5°C
• Styczeń jest najzimniejszym miesiącem
• Lipiec jest najcieplejszym miesiącem

• Przedwiośnie
• Wiosna
• Lato
• Jesień
• Przedzimie
• Zima

• Okres, w którym średnia dobowa temperatura przekracza 5°C
• W czasie jego trwania następuje wzrost i rozwój roślin

• Średnia roczna suma opadów wynosi 600 m
• Większość opadów występuje latem
• Na ich wielkość wpływa wysokość bezwzględna oraz ukształtowanie terenu

• Przeważają wiatry zachodnie
• Najsilniejsze wiatry występują w górach i na wybrzeżu
• Występowanie wiatrów lokalnych

• Bryza (na wybrzeżu)
• Halny (w Tatrach)

• Powoduje utrudnienia w transporcie
• Wyrządza szkody w rolnictwie
• Powoduje utrudnienia w turystyce

Naturalny ciek wodny, którym woda spływa na skutek działania siły grawitacji.

Źródło

• Rzeki główne (takie, które uchodzą do morza lub oceanu)
• Dopływy rzek głównych

• Rzeki
• Jeziora
• Bagna
• Strumienie

• Są nierównomiernie rozmieszczone
• Większość rzek ma zasilanie deszczowo-śnieżne
• Rzeki Europy zwiększają przepływy w różnych porach roku

Wołga (3531 km)

Ładoga (18,1 km²)

• Wisła 
• Odra

• Zlewisku Morza Bałtyckiego
• Niewielka część w zlewisku Morza Czarnego i Morza Północnego

Asymetrią dorzeczy, co oznacza, że ich lewobrzeżne części zajmują mniejszą powierzchnię niż prawnoobrzeżne części.

• Jest najdłuższą rzeką w Polsce
• Jest najdłuższą rzeką mającą ujście w Morzu Bałtyckim
• Zawiera wiele walorów przyrodniczych
• Przepływa przez wszystkie pasy rzeźby terenu w Polsce

• Jest drugą najdłuższą rzeką w Polsce
• Jest najdłuższą śródlądową drogą wodną w Polsce
• Jej regulacja doprowadziła do powstania starorzeczy
• Jest bardzo bogata przyrodniczo

• Jest ich około 9 tysięcy
• Zajmują 0,01 obszaru Polski
• Najliczniejsze z nich to jeziora polodowcowe

• Polodowcowe
  • Morenowe
  • Rynnowe
  • Cyrkowe
• Przybrzeżne
• Krasowe
• Deltowe

Śniardwy (113,4 km²)

Hańcza (108,5 m głębokości)

• Woda jest używana przez zakłady przemysłowe
• Wykorzystywane są do produkcji energii elektrycznej
• Umożliwiają produkcję rolną
• Są drogami śródlądowego transportu wodnego
• Są miejscem rekreacji dla turystów

Następuje wtedy, gdy poziom wody podnosi się powyżej brzegów zbiornika i zalewa tereny znajdujące się w okolicy, powodując straty materialne i zagrożenie dla ludzi.

• Roztopy
• Intensywne opady deszczu

• Zagrożenie życia i zdrowia ludzi
• Uszkodzenia budynków
• Straty materialne
• Zanieczyszczenia gleb 
• Zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych
• Zamulanie i spłycanie koryt rzecznych

• Tworzenie wałów przeciwpowodziowych
• Regulacja koryt rzecznych
• Tworzenie sztucznych zbiorników wodnych gromadzących nadmiar wody

• Zagospodarowanie terenów nadrzecznych
• Przywracanie retencji naturalnej
• Unikanie regulacji koryt rzecznych
• Tworzenie polderów powodziowych

W wyniku zalania szelfu, czyli przybrzeżnej, płytkiej części dna.

• Powierzchnia 415 tys. km²
• Średnia głębokość 52 m

Jest otoczone z każdej strony lądem.

• Mierzejowo-zalewowe
• Klifowe
• Szerowe

Proces niszczenia wybrzeży wysokich przez fale morskie.

• 18°C latem w południowej części, a w północnej 13°C
• 2°C zimą na otwartym morzu, 0°C na wybrzeżu

7,5 %

• Ograniczona wymiana wód z oceanem
• Dostarczanie dużej ilości wody słodkiej przez rzeki
• Małe parowanie spowodowane niską temperaturą wody

• Słaba wymiana wód z Oceanem Atlantyckim
• Przedostawanie się zanieczyszczeń przemysłowych
• Odprowadzanie ścieków komunalnych do rzek
• Stosowanie nawozów sztucznych w nadmiernych ilościach
• Wycieki ropy naftowej

• Zmniejszenie bioróżnorodności flory i fauny Bałtyku
• Eutrofizacja (przeżyźnienie wód) prowadząca do rozwoju sinic

• Rozpad skały na coraz mniejsze części
• Rozwój roślin na gromadzącej się materii 
• Mieszanie się składników gleby 

1. Ściółka
2. Poziom próchniczny
3. Poziom wymywania
4. Poziom wmywania
5. Skała macierzysta 

Pedosfera

• Czas
• Klimat
• Warunki wodne
• Działalność gospodarcza człowieka
• Rośliny i zwierzęta
• Skała macierzysta
• Rzeźba terenu 

• Brunatne
• Płowe
• Bielicowe
• Mady 
• Czarnoziemy
• Czarne ziemie
• Rędziny
• Gleby górskie
• Gleby bagienne

• Poziom próchniczny
• Poziom wymywania
• Poziom wmywania
• Skała macierzysta 

• Poziom próchniczny
• Poziom brunatnienia
• Skała macierzysta 

• Poziom próchniczny
• Poziom przejściowy
• Skała macierzysta 

• Poziom próchniczny
• Skała macierzysta 

• Poziom próchniczny
• Poziom przejściowy
• Skała macierzysta 

• Odłamki skalne
• Skała macierzysta 

• Bory sosnowe
• Lasy mieszane
• Grądy
• Łęgi
• Lasy olszowe

Wiele gatunków drzew z przewagą dębów i grabów.

• Jesiony
• Wierzby
• Topole

• Olsza
• Brzoza
• Wierzba
• Jesion

• Są siedliskami różnorodnych gatunków
• Produkują tlen i pochłaniają dwutlenek węgla
• Chronią gleby
• Magazynują wody opadowe
• Pozyskuje się z nich drewno
• Są miejscem odpoczynku 

Udział obszarów leśnych w całkowitej powierzchni obszaru.

30%

• Z rolniczym wykorzystywaniem gleb
• Rozwojem osadnictwa
• Budową dróg 
• Tworzeniem obszarów ochronnych 

• Parki narodowe
• Parki krajobrazowe 
• Rezerwaty przyrody 
• Pomniki przyrody
• Ochrona gatunkowa 

• Ochronie podlega każdy element znajdujący się na terenie parku
• Nie wolno się poruszać poza szlakami na terenie parku 
• Mają więcej niż 1000 ha

Chroni się tam całą przyrodę lub tylko wybrane elementy.

Zachowanie cennych walorów krajobrazowych.

Małe, wyróżniające się obiekty przyrodnicze.

• Rzadko występujące
• Zagrożone wyginięciem