Kim była szlachta?
Potomkami rycerstwa, które pod koniec XV wieku zajęło się zarządzaniem swoimi majątkami ziemskimi.
Czym charakteryzowała się szlachta?
- Posiadali prawo do noszenia szabli i używania herbu
- Stanowili ok. 6-10% społeczeństwa
- Uznawali się za jedynych pełnoprawnych obywateli państwa
Co robili monarchowie, aby uzyskać poparcie szlachty?
Nadawali im liczne przywileje
Co ugruntowało uprzywilejowaną pozycję szlachty?
Uchwała konstytucji Nihil novi
Kiedy uchwalono konstytucję Nihil novi?
W 1505 roku
Jak było nazywane wojsko szlacheckie?
Pospolite ruszenie
Jak określa się system władzy panujący w Królestwie Polskim od XV wieku?
Demokracja szlachecka
Czym była demokracja szlachecka?
Formą rządów polegającą na rządzeniu państwem przez króla wraz ze stanem szlacheckim.
Jakie decyzje podejmowano na sejmie walnym?
- Ustanawiano prawo
- Decydowano o traktatach międzynarodowych
- Ustalano wysokość podatków
Jaka zasada obowiązywała na sejmie walnym?
Jednomyślność
Czym były sejmiki ziemskie?
Zgromadzeniami szlachty z danego regionu kraju.
Jakie decyzje podejmowano na sejmikach ziemskich?
- Decydowano o sprawach lokalnych
- Wybierano posłów na sejm walny
- Ustalano instrukcje dla posłów
Co otrzymywała szlachta w zamian za poparcie planów monarchy?
Królewszczyzny
Czym były królewszczyzny?
Ziemiami należącymi do monarchy, które przekazywano w użytkowanie obdarowanej osobie.
W którym roku odbyły się pierwsze obrady sejmu walnego?
W 1493 roku
Jakie stany sejmujące tworzyły sejm walny?
- Król
- Senat
- Sejm
Na jakie grupy dzielił się stan szlachecki?
- Magnateria
- Średnia szlachta
- Szlachta zagrodowa
- Gołota
Czym charakteryzowała się magnateria?
- Była najbogatszą grupę szlachty
- Mieszkali w pałacach
- Otaczali się służbą
- Odgrywali w państwie dużą rolę
Czym charakteryzowała się średnia szlachta?
- Byli właścicielami wsi (jednej lub kilku)
- Mieszkali w dworkach
- Angażowali się w sprawy polityczne kraju
Czym charakteryzowała się szlachta zagrodowa?
- Byli właścicielami małych gospodarstw
- Pracowali fizycznie
Czym charakteryzowała się gołota?
- Nie posiadała majątku
- Zaciągali się do wojska lub służyli magnatom
Co było oznaką przynależności do stanu szlacheckiego?
Szabla
Jak szlachta powiększała dochody ze sprzedaży zboża?
- Dążyli do powiększania swoich pól
- Przymuszali chłopów do odrabiania pańszczyzny
Co nazywano folwarkami?
Wielkie gospodarstwa szlacheckie
Co znajdowało się na terenie folwarku?
- Dwór
- Zabudowania gospodarcze
- Pola uprawne
Czym była pańszczyzna?
Darmową pracą chłopów na polu właściciela folwarku w zamian za możliwość użytkowania jego ziemi.
Do czego służył spichlerz?
Do magazynowania zboża
Jaką funkcję pełnił lamus?
Składowano w nim nieużywane na co dzień przedmioty.
Kiedy Polska odzyskała Pomorze Gdańskie?
W 1466 roku po zwycięstwie nad Krzyżakami
Co było głównym szlakiem transportowym po odzyskaniu przez Polskę Pomorza Gdańskiego?
Wisła
Jakie zalety posiadał spław rzeczny?
- Był tani
- Był bezpieczny
- Był szybszy niż przewóz drogą lądową
Jak nazywały się statki, którymi przewożono zboże?
Szkuty
Do czego przyczyniło się ożywienie handlu?
Do rozwoju polskich miast, a szczególnie Gdańska
Co zmieniło się w życiu mieszczan po uchwaleniu statutów piotrkowskich?
- Nie mogli nabywać dóbr ziemskich
- Nie mogli sprawować wysokich urzędów
- Musieli płacić cło za transport towarów
Co zmieniło się w życiu chłopów po uchwaleniu statutów piotrkowskich?
- Tylko jeden chłop w ciągu całego roku mógł opuścić wieś i przenieść się do miasta
- Szlachta sprawowała sądy nad chłopami
- Chłopi nie mogli odwoływać się od wyroków
Jaki był główny skutek wprowadzenia w życie statutów piotrkowskich?
Szlachta bogaciła się w szybkim tempie kosztem innych grup społecznych.
Kto w 1506 roku objął władzę w Polsce?
Zygmunt I Stary
Jakie ziemie odzyskała Polska według pokoju toruńskiego z 1466 roku?
- Pomorze Gdańskie
- Ziemię chełmińską
- Warmię
Co doprowadziło do wybuchu wojny między Krzyżakami a Polską w 1519 roku?
Żądanie Krzyżaków, aby Polska oddała im Pomorze Gdańskie
Co wydarzyło się między Krzyżakami a Polską w 1521 roku?
Podpisano czteroletni rozejm
Jak nazywało się państwo zakonne po zawarciu traktatu pokojowego z Polską?
Prusy Książęce
Kiedy i gdzie Albert Hohenzollern złożył hołd lenny?
W 1525 roku w Krakowie
Jak nazwano złożenie hołdu królowi polskiemu przez Alberta Hohenzollerna?
Hołd pruski
Co w 1514 roku zdobyły wojska moskiewskie?
Smoleńsk
Co wydarzyło się podczas bitwy pod Orszą?
Wojska polskie i litewskie pokonały armię moskiewską
Co wydarzyło się po bitwie pod Orszą?
Podpisano rozejm w 1522 roku, na którego mocy Wielkie Księstwo Moskiewskie zachowało zdobyte wcześniej ziemie.
W którym roku zmarł Zygmunt I Stary?
W 1548 roku
Kto przejął władzę po śmierci Zygmunta I Starego?
Zygmunt II August
Jaki tytuł przyjął Iwan IV Groźny?
Tytuł cara
Jakie kraje brały udział w wojnie o Inflanty w 1563 roku?
- Rzeczpospolita
- Szwecja
- Dania
- Rosja
Jak zakończyła się rywalizacja o Inflanty?
Podpisaniem pokoju i podzieleniem Inflant
Jak zostały podzielone Inflanty?
- Polska otrzymała największą część Inflant z portem w Rydze
- Szwecja otrzymała Estonię
- Dania otrzymała wyspy na Morzu Bałtyckim
Dlaczego XVI wiek określa się mianem złotego wieku w dziejach Polski?
Ze względu na rozwój kulturalny i gospodarczy Polski
Jak nazywali się najwybitniejsi przedstawiciele literatury polskiej w XVI wieku?
- Mikołaj Rej
- Jan Kochanowski
Kto dokonał przetłumaczenia Biblii na język polski?
Jakub Wujek z Wągrowca
Jaką funkcję pełni kaplica Zygmuntowska?
W jej wnętrzu znajdują się nagrobki Zygmunta Starego i jego dzieci
Kim był Mikołaj Kopernik?
- Astronomem
- Prawnikiem
- Lekarzem
Co odkrył Mikołaj Kopernik?
Że wszystkie planety Układu Słonecznego krążą wokół Słońca
Co odkrył Galileusz?
- Jako pierwszy wykorzystał teleskop do obserwacji nieba
- Odkrył góry na Księżycu i plamy na Słońcu
Jakie były przyczyny zawarcia Unii Lubelskiej?
- Chęć ścisłego połączenia Polski i Litwy
- Zagrożenie od sąsiednich państw
- Brak następcy tronu w Polsce
Jak nazywał się król, który objął władzę w 1548 roku i nie miał męskiego potomka?
Zygmunt II August
Kiedy i gdzie podpisano unię lubelską?
1 lipca 1569 roku w Lublinie
Jakie były skutki zawarcia unii lubelskiej?
Polska i Litwa utworzyły jedno państwo o nazwie Rzeczypospolita Obojga Narodów
Co było wspólne dla Polski i Litwy po powstaniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów?
- Władca
- Sejm
- Senat
- Polityka zagraniczna
- Moneta
Co było odrębne dla Polski i Litwy po powstaniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów?
- Wojsko
- Skarb
- Sądy
- Urzędy
Co wchodziło w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów?
- Królestwo Polskie zwane Koroną
- Wielkie Księstwo Litewskie
Jakim państwem była Rzeczypospolita?
- Wielonarodowościowym
- Wielowyznaniowym
Jakie wyznania występowały w Rzeczypospolitej Obojga Narodów?
- Katolicyzm
- Prawosławie
- Judaizm
- Islam
- Luteranizm
- Kalwinizm
Dlaczego wielu protestantów i katolików uciekając przed represjami, osiedliło się w Rzeczypospolitej?
Rzeczypospolita zapewniała tolerancję religijną.
Co uchwalono w 1573 roku w Warszawie?
Akt konfederacji warszawskiej
O czym mówił Akt konfederacji warszawskiej?
O zrównaniu w prawach katolików i wywodzących się ze szlachty przedstawicieli innych wyznań, którzy dostali opiekę od państwa.
Jakie narodowości występowały na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów?
- Niemcy
- Polacy
- Litwini
- Rusini
- Żydzi
Wśród jakich mieszkańców Rzeczypospolitej rozpowszechnił się luteranizm?
Niemieckojęzycznych mieszczan
Wśród jakich mieszkańców Rzeczypospolitej rozpowszechnił się kalwinizm?
Wśród szlachty w Małopolsce i na Litwie
Z czego słynęło miasto Pińczów?
Było ważnym ośrodkiem kalwinizmu
Jak nazywał się radykalny odłam polskiego kalwinizmu?
Bracia polscy, zwani arianami
Jak nazywał się najsłynniejszy ośrodek arianów?
Raków
Kiedy Rzeczypospolita weszła w okres bezkrólewia?
W 1572 roku, po śmierci Zygmunta II Augusta
Kto objął władzę w Rzeczypospolitej w okresie bezkrólewia?
Interrex, którym był prymas Polski
Co nazywano wolną elekcją?
Wybór króla przez szlachtę na sejmie elekcyjnym, polegający na głosowaniu.
Kiedy odbyła się pierwsza wolna elekcja?
W 1573 roku
Kto został wybrany na króla podczas pierwszej wolnej elekcji?
Henryk Walezy
Co nazywano artykułami henrykowskimi?
Spis praw obowiązujący przyszłego króla Polski.
Jakie zasady zawierały artykuły henrykowskie?
- Król zrzekał się prawa do dziedziczenia tronu przez swoich następców
- Miał regularnie zwoływać sejm
- Miał przestrzegać tolerancji religijnej
- Bez zgody szlachty nie mógł zwoływać pospolitego ruszenia i nakładać podatków
Co zawierała umowa pacta conventa?
Osobiste zobowiązania przyszłego władcy Rzeczypospolitej i jej ludności.
Jakie były skutki wolnych elekcji w Rzeczypospolitej?
- Były powodem kłótni w państwie
- Szerzyły korupcję wśród szlachty
- Inne państwa mogły wtrącać się w sprawy Polski
- Zakres władzy królewskiej był ograniczony
